مشاوره تلفنی آویژه

  • خانه 
  • موضوعات 
  • آرشیوها 
  • آخرین نظرات 

نقش سروتونین و داروهای ضدافسردگی در تقویت سیستم ایمنی بدن علیه سرطان

11 خرداد 1404 توسط avije danesh

این مقاله توسط مرکز مشاوره روانشناسی آویژه تهیه شده است.

سرطان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سلامت جهانی است که دانشمندان همواره به دنبال راه‌های نوین برای بهبود درمان آن هستند. یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان سرطان، تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی است که به آن «ایمونوتراپی» یا درمان ایمنی گفته می‌شود. با این حال، این روش هنوز محدودیت‌هایی دارد و تنها درصد محدودی از بیماران به آن پاسخ مطلوب می‌دهند. در تازه‌ترین یافته‌های علمی، نقش مهم یک ماده شیمیایی به نام «سروتونین» و ناقل آن «SERT» در سیستم ایمنی و سرطان کشف شده است که می‌تواند چشم‌انداز جدیدی در درمان این بیماری سخت ایجاد کند. در این مقاله به زبان ساده و علمی درباره این کشفیات و تاثیر داروهای ضدافسردگی در تقویت سیستم ایمنی علیه سرطان صحبت خواهیم کرد.

سروتونین؛ نه فقط یک ماده شیمیایی برای خلق‌وخو
سروتونین معمولا به عنوان ماده‌ای شناخته می‌شود که خلق و خو و احساسات ما را تنظیم می‌کند و نقش مهمی در مغز ایفا می‌کند. اما نکته جالب این است که حدود ۹۵ درصد سروتونین بدن نه در مغز بلکه در روده‌ها تولید می‌شود. این ماده شیمیایی در بدن نقشی گسترده و پیچیده دارد؛ از تنظیم حرکت روده‌ها گرفته تا کنترل متابولیسم، التهاب، ترمیم بافت‌ها و اخیراً کشف شده که سروتونین نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن نیز ایفا می‌کند.

سروتونین در محیط اطراف سلول‌ها آزاد می‌شود و برای حفظ تعادل فعالیت سلولی، مقدار آن باید دقیقاً تنظیم شود. در این میان، پروتئینی به نام «ناقل سروتونین» یا SERT نقش مهمی ایفا می‌کند. این پروتئین سروتونین را از محیط خارج سلول به داخل سلول منتقل می‌کند و به این شکل میزان سروتونین خارج سلولی را کنترل می‌کند.

SERT؛ ناقل سروتونین و نقش آن در سرطان
مطالعات جدید نشان داده‌اند که در سلول‌های ایمنی به ویژه سلول‌های T کشنده (CD8+ T cells) که در داخل تومورها حضور دارند، میزان پروتئین SERT به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. این افزایش به این معناست که سروتونین موجود در محیط اطراف این سلول‌های ایمنی کاهش می‌یابد و در نتیجه، قدرت این سلول‌ها برای مبارزه و نابودی سلول‌های سرطانی ضعیف می‌شود.

می‌توان گفت که SERT مانند یک ترمز برای عملکرد سیستم ایمنی در داخل تومور عمل می‌کند؛ ترمزی که جلوی عملکرد قوی و مؤثر سلول‌های T کشنده را می‌گیرد و مانع نابودی کامل تومور می‌شود.

بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs)؛ داروهای ضدافسردگی و کلید تقویت سیستم ایمنی
اما آیا می‌توان این ترمز را برداشت و سلول‌های ایمنی را دوباره فعال کرد؟ پاسخ مثبت است. داروهای ضدافسردگی که به بازدارنده‌های بازجذب سروتونین یا SSRIs معروفند، مانند فلوکستین و سیتالوپرام (Celexa)، دقیقاً همین کار را انجام می‌دهند. این داروها فعالیت SERT را مهار می‌کنند و اجازه می‌دهند سطح سروتونین در محیط اطراف سلول‌های ایمنی افزایش یابد.

نتایج آزمایش‌ها روی مدل‌های حیوانی نشان داد که درمان با SSRIs باعث کاهش رشد تومورها و تقویت فعالیت سلول‌های T کشنده می‌شود. جالب‌تر اینکه، وقتی این داروها همراه با داروهای دیگر مانند مهارکننده‌های PD-1 که در درمان‌های ایمنی سرطان کاربرد دارند، استفاده شوند، اثرات ضدسرطانی بسیار قدرتمندتر می‌شود.

چه مفهومی برای درمان سرطان دارد؟
این یافته‌ها اهمیت زیادی دارند. زیرا تاکنون درمان‌های ایمونوتراپی تنها روی درصد محدودی از بیماران تاثیر داشته و در بسیاری از موارد با مشکل مقاومت یا پاسخ ناکافی مواجه بوده‌اند. شناسایی SERT به عنوان یک «ایمنی‌چک‌پوینت» جدید می‌تواند به توسعه درمان‌های ترکیبی مؤثرتر و شخصی‌سازی‌شده‌تر منجر شود.

از سوی دیگر، داروهای SSRIs سال‌هاست برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند و ایمنی و عوارض آن‌ها به خوبی شناخته شده است. بنابراین استفاده از این داروها در زمینه درمان سرطان می‌تواند مسیر توسعه درمان‌های جدید را سریع‌تر و مقرون به صرفه‌تر کند.

رابطه SERT با پیش‌آگهی بیماران
یکی دیگر از نکات مهم این است که میزان بیان SERT در داخل تومورها با پیش‌آگهی بیماران ارتباط مستقیم دارد؛ به عبارت ساده‌تر، هر چه میزان SERT در سلول‌های ایمنی داخل تومور بیشتر باشد، احتمال زنده ماندن بیمار کمتر است. این داده‌ها نشان می‌دهد که مهار SERT نه فقط به عنوان یک یافته علمی بلکه می‌تواند به صورت عملی یک راهکار درمانی مؤثر در آینده نزدیک باشد.

نقش سروتونین در سیستم ایمنی؛ جنبه‌های متفاوت و پیچیده
سروتونین در سیستم ایمنی نقشی چندوجهی دارد. در برخی بیماری‌های التهابی، این ماده می‌تواند باعث افزایش التهاب و تشدید بیماری شود، اما در شرایط دیگر می‌تواند التهاب را کاهش داده و عملکرد سلول‌های ایمنی را بهبود بخشد. این دوگانگی نقش سروتونین نشان‌دهنده پیچیدگی و حساسیت تنظیمات سیستم ایمنی و وابستگی آن به بافت و نوع بیماری است.

در داخل محیط تومور، افزایش سروتونین به فعال شدن سلول‌های T کشنده کمک می‌کند و به این ترتیب، سیستم ایمنی را برای مقابله بهتر با سلول‌های سرطانی آماده می‌سازد.

چشم‌انداز آینده
کشف نقش SERT در مهار عملکرد سلول‌های ایمنی و تاثیر مثبت داروهای SSRIs بر تقویت سیستم ایمنی، یک گام مهم به سوی بهبود درمان‌های سرطان است. امید می‌رود با انجام آزمایش‌های بالینی گسترده‌تر، این داروها بتوانند در کنار سایر روش‌های درمانی، به صورت استاندارد در درمان سرطان به کار روند و نرخ موفقیت درمان‌ها را افزایش دهند.

نتیجه‌گیری
دانشمندان با کشف اینکه ناقل سروتونین (SERT) در سلول‌های ایمنی داخل تومورها، عملکرد این سلول‌ها را کاهش می‌دهد، دریچه‌ای نو به سوی درمان بهتر سرطان گشودند. داروهای ضدافسردگی که سال‌ها برای درمان مشکلات روانی استفاده شده‌اند، اکنون به عنوان ابزارهای امیدوارکننده برای تقویت سیستم ایمنی در مبارزه با سرطان مطرح شده‌اند. این کشف می‌تواند در آینده‌ای نزدیک تحولی بزرگ در درمان سرطان ایجاد کند و جان هزاران بیمار را نجات دهد.

برای اطلاعات بیشتر به سایت https://psychology.avije.org مراجعه کنید.

مشاوره خانواده تلفنی

 نظر دهید »

«تجربه زندان استنفورد؛ پشت پرده‌ یک آزمایش جنجالی// مرکز مشاوره آویژه

09 خرداد 1404 توسط avije danesh

این مقاله توسط مرکز مشاوره روانشناسی آویژه تهیه شده است.

تجربه زندان استنفورد یکی از بحث‌برانگیزترین و شناخته‌شده‌ترین آزمایش‌های روانشناسی در تاریخ است که بیش از ۴۰ سال پیش در دانشگاه استنفورد آمریکا انجام شد. این آزمایش، به دنبال بررسی تأثیر محیط‌های زندانی بر رفتار انسان‌ها بود اما نتیجه‌ای فراتر از انتظارات و حتی غیرمنتظره به دست آورد. این پروژه علمی که ابتدا با هدف ساده مطالعه رفتار انسان در شرایط زندان آغاز شد، به سرعت به جنجالی بزرگ تبدیل شد و پرسش‌های اخلاقی بسیاری را به وجود آورد. در این مقاله، با نگاهی دقیق‌تر به «تجربه زندان استنفورد» و تأثیرات آن، رازهای پشت پرده این آزمایش، چالش‌های اخلاقی و اهمیت درس‌هایی که از آن می‌توان گرفت را بررسی خواهیم کرد.

پیش‌زمینه و هدف اصلی آزمایش

در سال ۱۹۷۱، فیلیپ زیمباردو، روانشناس برجسته دانشگاه استنفورد، به دنبال فهم بهتر تأثیر محیط زندان بر رفتار انسان بود. او تصمیم گرفت آزمایشی را طراحی کند که در آن تعدادی دانشجو به صورت تصادفی به دو گروه «زندانی» و «نگهبان» تقسیم شوند و در یک محیط شبیه‌سازی شده زندان، تحت نظارت دقیق رفتار آنها مورد بررسی قرار گیرد.

هدف اصلی این بود که ببینند چطور افراد در نقش‌های قدرت‌مند یا بی‌قدرت در یک محیط محدود و کنترل شده رفتار می‌کنند و تا چه حد محیط می‌تواند بر اخلاق و رفتار فرد تأثیر بگذارد.

روند آزمایش و تحول شگفت‌آور

آزمایش در یک زیرزمین دانشگاه استنفورد آغاز شد که به شکل یک زندان شبیه‌سازی شده طراحی شده بود. شرکت‌کنندگان به عنوان زندانی یا نگهبان در این محیط قرار گرفتند و قرار بود برای دو هفته تحت شرایط کنترل شده رفتار کنند.

اما چیزی که انتظار نمی‌رفت اتفاق افتاد. نگهبانان، که در ابتدا به عنوان دانشجویان عادی وارد آزمایش شده بودند، به سرعت رفتاری سلطه‌گر و حتی خشن از خود نشان دادند. آنها به زندانیان با خشونت و بی‌رحمی رفتار می‌کردند و زندانیان نیز به مرور دچار استرس و فروپاشی روانی شدند.

آزمایش که قرار بود دو هفته طول بکشد، تنها پس از ۶ روز به دلیل شدت آسیب روانی و اخلاقی متوقف شد. این تجربه نشان داد که چگونه قدرت و نقش‌های اجتماعی می‌توانند به سرعت انسان‌ها را به رفتارهایی غیرانسانی سوق دهند.

جنجال‌های اخلاقی و انتقادها

تجربه زندان استنفورد نه تنها نتایج علمی قابل توجهی داشت، بلکه پرسش‌های جدی درباره اخلاق پژوهش‌های روانشناسی مطرح کرد. بسیاری معتقد بودند که شرایط آزمایش غیرانسانی و خطرناک بود و به شرکت‌کنندگان آسیب‌های جدی روانی وارد شد.

از سوی دیگر، منتقدان این آزمایش را فاقد کنترل‌های کافی، طراحی ضعیف و تاثیرپذیر از سوگیری‌های پژوهشگر دانستند. برخی حتی اعتبار علمی نتایج آن را زیر سوال بردند.

با این حال، این آزمایش پایه‌ای برای بررسی اثرات قدرت و کنترل اجتماعی شد و تأثیر قابل توجهی بر رشته روانشناسی اجتماعی گذاشت.

درس‌هایی که از تجربه زندان استنفورد گرفتیم

یکی از مهم‌ترین درس‌های این آزمایش این بود که موقعیت‌ها و نقش‌های اجتماعی می‌توانند به شکل عمیقی رفتار انسان را تحت تأثیر قرار دهند. حتی افراد معمولی و اخلاق‌مدار می‌توانند در شرایط خاص، به رفتارهای خشونت‌آمیز یا غیرانسانی روی بیاورند.

این یافته‌ها درک ما را نسبت به موضوعاتی مانند رفتارهای زندان، سوء استفاده از قدرت، و چگونگی شکل‌گیری رفتارهای جمعی به شدت تغییر داد. همچنین به ما یادآوری کرد که نظارت دقیق و اخلاقی در پژوهش‌ها چقدر حیاتی است.

تأثیرات فرهنگی و اجتماعی آزمایش

تجربه زندان استنفورد تا به امروز الهام‌بخش فیلم‌ها، کتاب‌ها و بحث‌های گسترده در حوزه‌های مختلف شده است. فیلم «The Stanford Prison Experiment» که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، داستان واقعی این آزمایش را بازسازی و بازگو کرد و توجه عمومی را به این موضوع جلب نمود.

علاوه بر این، این آزمایش به عنوان نمادی از قدرت محیط و شرایط اجتماعی در تغییر رفتار انسان شناخته شده و در آموزش‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و حقوق بشر کاربرد فراوانی دارد.

رازهای پشت پرده و یافته‌های تازه

با گذشت سال‌ها، اسناد و تحلیل‌های جدیدی از این آزمایش منتشر شده که نشان می‌دهد برخی جزئیات در روایت‌های اولیه پنهان یا ساده‌سازی شده بودند. برای مثال، فشارهای غیررسمی و نقش پژوهشگران در شکل‌گیری رفتار نگهبانان نیز مورد بحث قرار گرفته است.

این امر باعث شده تا محققان به نقدهای عمیق‌تر و چندبعدی‌تری درباره این آزمایش و روش‌های تحقیق در علوم رفتاری بپردازند.

آینده پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی

تجربه زندان استنفورد نقطه عطفی در فهم روانشناسی اجتماعی و تحقیق تجربی در این زمینه است. این آزمایش به ما نشان داد که درک عمیق رفتار انسان نیازمند طراحی‌های آزمایشی دقیق‌تر، توجه به اصول اخلاقی و در نظر گرفتن پیچیدگی‌های روانی-اجتماعی است.

امروزه پژوهشگران تلاش می‌کنند با روش‌های نوین و فناوری‌های پیشرفته‌تر، رفتار انسان را در شرایط مختلف مطالعه کنند بدون اینکه به سلامت روانی شرکت‌کنندگان آسیبی وارد شود.

نتیجه‌گیری؛ چرا تجربه زندان استنفورد هنوز مهم است؟

تجربه زندان استنفورد با وجود انتقادات و جنجال‌های فراوان، هنوز هم یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین پژوهش‌ها در حوزه روانشناسی اجتماعی است. این آزمایش به ما نشان داد که چگونه موقعیت‌های اجتماعی و نقش‌ها می‌توانند رفتار انسان را شکل دهند و حتی او را به رفتارهایی سوق دهند که در شرایط عادی هرگز به آن‌ها فکر نمی‌کند.

همچنین این آزمایش یادآور اهمیت توجه به اخلاق در پژوهش‌های علمی و نیاز به بازنگری دائمی در روش‌های تحقیق است.

اگرچه این تجربه تلخ و گاه دردناک بود، اما درس‌هایی که از آن گرفتیم، ما را به درک بهتر انسان و ساختن دنیایی عادلانه‌تر نزدیک‌تر کرده است.

برای اطلاعات بیشتر به سایت مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به آدرس https://psychology.avije.org مراجعه کنید.

مشاوره خانواده تلفنی

 نظر دهید »

افشای رسوایی بزرگ در دانشگاه هاروارد // مرکز مشاوره آویژه

09 خرداد 1404 توسط avije danesh

این مقاله توسط مرکز مشاوره روانشناسی آویژه تهیه شده است.

وقتی از دانشگاه هاروارد به عنوان یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان نام برده می‌شود، کمتر کسی تصور می‌کند که یکی از اساتید برجسته آن، به اتهام جعل داده‌های پژوهشی و تقلب گسترده در تحقیقات اخراج شود. اما در سال ۲۰۲۵ این اتفاق تاریخی رخ داد و فرانچسکا جینو، استادی که به خاطر تحقیقاتش درباره صداقت و اخلاق در رفتار انسانی شناخته شده بود، پس از چندین سال بحث و بررسی، از دانشگاه هاروارد اخراج شد. این نخستین بار در نزدیک به هشتاد سال اخیر بود که دانشگاه هاروارد یک استاد دارای تِنور را به خاطر تخلفات پژوهشی از سمت خود برکنار می‌کند.

فرانچسکا جینو؛ پژوهشگری که به صداقت مشهور بود

فرانچسکا جینو، استاد دانشگاه هاروارد، از سال ۲۰۱۰ به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت کسب‌وکار هاروارد (HBS) شروع به کار کرد. او در سال ۲۰۱۴ به رتبه استاد تمام ارتقا یافت و از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ ریاست بخش «مذاکرات، سازمان‌ها و بازارها» را بر عهده داشت. جینو به عنوان محققی برجسته در حوزه رفتار اخلاقی و صداقت شناخته شده بود و نتایج تحقیقاتش بارها در رسانه‌های بزرگ جهان از جمله نیویورک تایمز و وال استریت ژورنال پوشش داده شده بود.

او در پژوهش‌های خود به بررسی تأثیرات مختلفی می‌پرداخت که چگونه افراد در شرایط متفاوت اخلاق و صداقت را انتخاب می‌کنند. یکی از مهم‌ترین مطالعاتش این بود که نشان می‌داد امضا کردن تعهدنامه صداقت در بالای فرم‌های مالی باعث افزایش صداقت افراد در پر کردن این فرم‌ها می‌شود.

افشای رسوایی: از تحسین تا تردید

در سال ۲۰۲۳، همه چیز تغییر کرد. نشریه «کرانیکل آو هایر اجوکیشن» گزارش داد که دانشگاه هاروارد شک دارد یکی از تحقیقات جینو، که در سال ۲۰۱۲ با همکاری پروفسور ماکس بازارمن منتشر شده بود، حاوی داده‌های جعلی است. این تحقیق که در مجله معتبر «Proceedings of the National Academy of Sciences» منتشر شده بود، بعدها به خاطر ادعای تقلب در داده‌ها پس گرفته شد.

ماکس بازارمن، همکار سابق جینو، اعلام کرد که دانشگاه به او مستندی ۱۴ صفحه‌ای ارائه داده است که شواهد «قانع‌کننده‌ای» از جعل داده‌ها را نشان می‌دهد؛ از جمله این‌که کسی به صورت غیرمجاز به دیتابیس آزمایش دسترسی داشته و اطلاعات آن را تغییر داده است. بازارمن تاکید کرد که او در جعل داده‌ها نقشی نداشته است.

یک روز پس از این افشاگری، بلاگ «Data Colada» که توسط سه دانشمند حوزه علوم رفتاری اداره می‌شود، مجموعه‌ای از اتهامات مفصل درباره تقلب گسترده جینو در چهار مقاله علمی را منتشر کرد. آن‌ها تاکید کردند که سایر همکاران جینو در این تقلب‌ها دخالتی نداشته‌اند و نگرانی‌های خود را از سال ۲۰۲۱ به دانشگاه هاروارد گزارش داده بودند.

واکنش دانشگاه هاروارد و تحقیق داخلی

پس از این افشاگری‌ها، دانشگاه هاروارد تحقیقات داخلی گسترده‌ای را آغاز کرد و در نهایت اعلام کرد که فرانچسکا جینو مرتکب «رفتار پژوهشی نادرست» شده است. این دانشگاه نه تنها به او تِنورش (مصونیت شغلی) را بازگرداند بلکه او را از تمام وظایف آموزشی و پژوهشی برکنار کرد.

اخراج جینو که با قطع همکاری رسمی دانشگاه همراه بود، رویدادی بی‌سابقه بود. طبق گزارش روزنامه دانشجویی «هاروارد کرامبون»، از دهه ۱۹۴۰ تاکنون هیچ استاد تمام وقت با تِنور در این دانشگاه اخراج نشده بود، زیرا قوانین محکم انجمن اساتید دانشگاه آمریکا (AAUP) به سختی اجازه اخراج اساتید دارای تِنور را می‌دهد.

واکنش فرانچسکا جینو و پرونده قضایی

جینو همواره هرگونه تقلب و جعل در تحقیقاتش را رد کرده است. او پس از اخراج، شکایتی ۲۵ میلیون دلاری علیه دانشگاه هاروارد و بلاگ Data Colada تنظیم کرد. با این حال، یک قاضی فدرال درخواست او برای ادعای افترا را رد کرد ولی اجازه داد او در دادگاه به این موضوع بپردازد که آیا دانشگاه در اعمال مجازات‌ها به سیاست‌های داخلی تِنور خود احترام گذاشته است یا خیر.

جینو در وب‌سایتی که برای دفاع از خود ایجاد کرده بود، نوشت: «وقتی فرصتی برای اثبات حقیقت در دادگاه پیدا کنم، خواهید دید که ادعاهای دانشگاه ضعیف و بی‌اساس هستند و این اتهامات دروغین‌اند.»

اهمیت این رویداد برای دنیای علمی

رسوایی جینو به چند دلیل بسیار مهم است:

تهدید به اعتبار علم: پژوهش‌های علمی بر پایه صداقت، شفافیت و صحت داده‌ها استوار است. هرگونه تقلب می‌تواند اعتماد جامعه علمی و عمومی به تحقیقات را از بین ببرد.
چالش‌های تِنور: سیستم تِنور به استادان دانشگاه‌ها امنیت شغلی می‌دهد تا بتوانند بدون ترس از اخراج، تحقیقات مستقل انجام دهند. اما این سیستم در مقابل سوءاستفاده هم آسیب‌پذیر است.
اخلاق در پژوهش: این رویداد بر اهمیت نظارت دقیق‌تر و آموزش‌های اخلاقی در دنیای دانشگاهی تاکید می‌کند تا پژوهشگران از هرگونه تخلف و سوءاستفاده جلوگیری کنند.
درس‌هایی برای آینده دانشگاه‌ها و پژوهشگران

ماجرای اخراج فرانچسکا جینو زنگ خطری برای همه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است. حفظ اعتبار علمی نیازمند شفافیت، نظارت مستمر و برخورد قاطع با تخلفات است.

دانشگاه‌ها باید سیستم‌های پیشگیرانه قوی‌تری برای شناسایی مشکلات احتمالی در پژوهش‌ها طراحی کنند و همچنین محیطی ایجاد کنند که پژوهشگران بتوانند بدون ترس از انتقام، موارد تخلف را گزارش دهند.

نتیجه‌گیری؛ پایان یک فصل تاریک

افشاگری و اخراج فرانچسکا جینو، استاد هاروارد که زمانی به خاطر تحقیقاتش درباره صداقت تحسین می‌شد، یک درس عبرت بزرگ برای دنیای علمی است. این رویداد نشان داد حتی کسانی که موضوع تحقیقشان «صداقت» است، ممکن است در دام فریب خود گرفتار شوند.

با وجود تمام جنجال‌ها، این اتفاق فرصتی است تا دانشگاه‌ها به اصول اخلاقی و استانداردهای پژوهشی خود بیشتر اهمیت دهند و با شفافیت و عدالت، اعتماد جامعه علمی و عمومی را حفظ کنند.

برای اطلاعات بیشتر و آگاهی از تازه‌ترین مقالات علمی و روانشناسی به سایت مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به آدرس https://psychology.avije.org مراجعه کنید.

مشاوره خانواده تلفنی

 نظر دهید »

فرهنگ کنسل شدن چگونه سلامت روان ما را تهدید می‌کند؟ / مرکز مشاوره آویژه

09 خرداد 1404 توسط avije danesh

 

این مقاله توسط مرکز مشاوره روانشناسی آویژه تهیه شده است.

در دنیای امروز، شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها فضایی برای ارتباط و اشتراک‌گذاری شده‌اند، بلکه محلی برای قضاوت و حتی «کنسل کردن» افراد هستند. «فرهنگ کنسل شدن» یا Cancel Culture به سرعت به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات عصر دیجیتال تبدیل شده و تأثیرات عمیقی بر سلامت روان میلیون‌ها نفر گذاشته است. اما واقعاً «کنسل شدن» چیست؟ چرا این فرهنگ شکل گرفته؟ و چه تبعاتی برای روان ما دارد؟ با هم در این مقاله شوکه‌کننده به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

فرهنگ کنسل شدن چیست و از کجا آمد؟

فرهنگ کنسل شدن به معنای قطع حمایت و «حذف» یک فرد، سازمان، برند یا محصول است که گروهی از جامعه به دلیل رفتار یا گفته‌ای که آن را ناپسند یا توهین‌آمیز می‌دانند، از آنها دست می‌کشند. این قطع حمایت اغلب به شکل جمعی در شبکه‌های اجتماعی رخ می‌دهد و می‌تواند به سرعت به حمله‌های گسترده و قضاوت‌های شدید منجر شود.

برخلاف فرهنگ «کال‌آوت» که به معنی اعلام اشتباهات و دادن فرصت اصلاح به فرد است، فرهنگ کنسل شدن بی‌رحمانه است و اجازه فرصتی برای توضیح یا جبران نمی‌دهد. به عبارت دیگر، کنسل شدن یعنی برچسب «بد» خوردن و طرد شدن فوری.

ریشه این اصطلاح به دهه ۱۹۹۰ و فیلم «نیوجک سیتی» بازمی‌گردد و به مرور زمان به ویژه از سال ۲۰۱۴ و با ظهور شبکه‌های اجتماعی، به یکی از پدیده‌های اجتماعی تبدیل شده است.

چرا افراد و گروه‌ها کنسل می‌شوند؟

دلایل مختلفی برای کنسل کردن افراد وجود دارد، از جمله:

آگاهی‌بخشی و ایجاد فرصت برای یادگیری
مسئولیت‌پذیری نسبت به رفتارها و گفته‌های ناپسند
مقابله با نژادپرستی، جنسیت‌زدگی و تبعیض‌های اجتماعی
تشویق به تفکر پیش از ابراز نظر یا عمل
با این حال، این دلایل مثبت اغلب زیر سایه قضاوت‌های سریع و حملات شدید گم می‌شوند.

نمونه‌های معروف کنسل شدن در جهان

از جمله موارد مشهور کنسل شدن می‌توان به:

ج. ک. رولینگ، نویسنده هری پاتر، که پس از اظهار نظرهایی درباره جامعه ترنس‌ها، هدف انتقادات و تحریم‌ها قرار گرفت.
مایک لیندل، مدیرعامل شرکت MyPillow، که به خاطر حمایت از ادعاهای تقلب انتخاباتی، توسط بانک‌ها و جامعه تحریم شد.
کریسی تایگن، مدل و نویسنده کتاب آشپزی، که به دلیل انتشار توییت‌های توهین‌آمیز قدیمی، مجبور به کناره‌گیری از برخی پروژه‌ها شد.
این نمونه‌ها نشان می‌دهند که فرهنگ کنسل شدن می‌تواند حتی افراد مشهور و قدرتمند را نیز از صحنه عمومی حذف کند.

وجه مثبت فرهنگ کنسل شدن

فرهنگ کنسل شدن می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای مبارزه با بی‌عدالتی و تبعیض به کار رود. به عنوان مثال، تحریم اسکار در سال ۲۰۱۶ به دلیل کمبود تنوع نژادی در میان نامزدها، باعث شد این رویداد در سال‌های بعد تنوع بیشتری داشته باشد.

اتحاد جامعه علیه رفتارهای ناپسند می‌تواند موجب تغییرات اجتماعی مثبت شود و باعث شود افراد پیش از ابراز نظر یا انجام رفتار آسیب‌زا، دو بار فکر کنند.

اما اثرات منفی و شوکه‌کننده بر سلامت روان

فرهنگ کنسل شدن علاوه بر اثرات اجتماعی، آسیب‌های جدی بر سلامت روان افراد درگیر دارد که بسته به اینکه فرد کنسل شده، کنسل‌کننده یا تماشاگر باشد، متفاوت است.

تاثیرات روی کنسل‌شده‌ها

کنسل شدن اغلب به نوعی قلدری اجتماعی تبدیل می‌شود. افرادی که کنسل می‌شوند، ممکن است احساس تنهایی، طردشدگی و انزوای اجتماعی کنند. تحقیقات نشان می‌دهد تنهایی رابطه مستقیم با اضطراب، افسردگی و حتی افزایش نرخ خودکشی دارد.

از سوی دیگر، کنسل‌شده‌ها فرصت جبران اشتباه و یادگیری از آن را ندارند، چرا که دیالوگ بسته می‌شود و به جای اصلاح، محکوم می‌شوند.

تاثیرات روی کنسل‌کننده‌ها

کنسل‌کنندگان حق دارند که مرزهای خود را تعیین کنند و واکنش نشان دهند. اما گاهی این واکنش‌ها به تغییر واقعی منجر نمی‌شود و حتی ممکن است فرد کنسل‌شده موضع خود را محکم‌تر کند. مثلاً پس از پخش مستند «Surviving R. Kelly»، پخش موسیقی این خواننده به طرز عجیبی افزایش یافت.

تاثیرات روی تماشاگران

تماشاگران فرهنگ کنسل شدن نیز تحت فشار روانی قرار می‌گیرند. ترس از اینکه مبادا خودشان نیز به دلیل حرف یا رفتاری اشتباه کنسل شوند، باعث می‌شود بسیاری سکوت کنند و از ابراز عقایدشان خودداری کنند. این حالت می‌تواند باعث افزایش اضطراب، انزوای اجتماعی و احساس گناه شود.

چگونه سلامت روان خود را در برابر فرهنگ کنسل شدن حفظ کنیم؟

زمان‌بندی مناسب برای واکنش: هنگام عصبانیت یا ناراحتی از واکنش‌های سریع و هیجانی پرهیز کنید.
بازبینی نظرات توسط دیگران: پیش از انتشار نظرات خود، از افراد قابل اعتماد بخواهید آنها را بررسی کنند.
عذرخواهی صادقانه: اگر اشتباهی مرتکب شده‌اید، با یک عذرخواهی واقعی و سنجیده پاسخ دهید.
درک دیدگاه دیگران: تلاش کنید به جای مقاومت، دیدگاه طرف مقابل را بفهمید و ارتباط مؤثرتری برقرار کنید.
کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی: کم کردن زمان حضور در فضای مجازی می‌تواند به کاهش اضطراب و افسردگی کمک کند.
صحبت با یک فرد مورد اعتماد یا متخصص: گفتگو با دیگران می‌تواند احساس تنهایی را کاهش دهد و راهکارهای بهتری برای مقابله ارائه کند.
آیا می‌توان از کنسل شدن جلوگیری کرد؟

با توجه به تفاوت‌های فرهنگی، دیدگاهی و تاریخی افراد، گاهی ممکن است ناخواسته باعث ناراحتی دیگران شویم. مهم این است که انعطاف‌پذیر باشیم، اشتباهاتمان را بپذیریم و برای بهبود رفتار تلاش کنیم. فراموش نکنید که قصد ما مهم نیست، برداشت دیگران است که تعیین‌کننده است.

سخن پایانی

فرهنگ کنسل شدن، هرچند می‌تواند عدالت‌خواهانه باشد، اما اگر کنترل نشود به ابزاری برای قلدری و آسیب‌های روانی بدل می‌شود که همگی را درگیر می‌کند. به یاد داشته باشیم که هیچ‌کس نباید به خاطر یک اشتباه یا حتی برداشت اشتباه، به طور کامل حذف شود. در این دنیای پر از هیاهو و شبکه‌های اجتماعی، حفظ سلامت روان و همدلی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

برای اطلاعات بیشتر و راهنمایی‌های تخصصی درباره سلامت روان و مقابله با فشارهای اجتماعی، به سایت مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به آدرس https://psychology.avije.org مراجعه کنید.

مشاوره خانواده تلفنی

 نظر دهید »

12 راهکار ترک ناخن جویدن در بزرگسالی

29 فروردین 1404 توسط avije danesh

به گزارش مرکز مشاوره خانواده آویژه: ناخن جویدن در بزرگسالان یک رفتار رایج است که اغلب به عنوان یک عادت آزاردهنده در نظر گرفته می شود.

ناخن خوردن در بزرگسالان وقتی در اندازه کمی باشد، نادیده گرفته می شود، اما اگر ناخن جویدن مکرر و جدی باشد، می تواند یک اختلال یا مشکل ناراحت کننده باشد و برای سلامت جسم و ران فرد خطرناک باشد، به همین علت در این مقاله مرکز مشاوره آویژه به دلایل ناخن جویدن در بزرگسالی، علت روانشناسی ناخن جویدن، درمان ناخن جویدن می پردازیم و به این سوالات پاسخ می دهیم که جویدن ناخن در بزرگسالان نشانه چیست و خوردن ناخن باعث چه بیماری می شود؟

 

آیا ناخن جویدن واقعا یک بیماری پزشکی است؟
🔴 جویدن ناخن از نظر پزشکی با نام اونیکوفاژی شناخته می شود.

ناخن جویدن بیشتر شامل ناخن های دست می شود اما در بعضی افراد در مورد ناخن های پا هم رخ می دهد. در حقیقت این رفتار هم شامل اختلال های وسواسی می شود که فرد دوست دارد کاری را تکرار کند تا از شر فکر های مزاحمش خلاص شود و یا به دلیل استرس رخ می دهد و فرد برای تخلیه فشار  روانی در لحظه اینکار را می کند.

🔴 خود ناخن جویدن یک اختلال نیست اما اگر همراه با علامت های دیگری باشد می تواند یک اختلال باشد. بیایید بیشتر در مورد این عادت بدانیم.

علت کندن ناخن در بزرگسالان چیست؟
تحقیقات متنوع در روانشناسی دلایل زیر را برای جویدن ناخن در بزرگسالی یافتند:

اضطراب و استرس
ناخن خوردن در بزرگسالان می تواند تلاشی برای رهایی موقتی از اضطراب باشد. این رفتار برای زمان کوتاهی فرد را آرام می کند.

در حقیقت ناخن جویدن به دلیل اثر آرام بخشی که بر سیستم عصبی دارد، موقتاً جذاب است و فرد را آرام می کند و چون فرد در لحظه حس خوبی از اینکار گرفته دوباره آن را تکرار می کند.

احساسات:
کمرویی و عزت نفس پایین می تواند باعث جویدن ناخن در بزرگسالان شود، همچنین درد ناشی از تروماهای زندگی مانند مرگ یا طلاق می تواند در این حالت تأثیر داشته باشد.

کمال گرایی:
افراد کمالگرا، تحمل کمی برای کسالت و ناامیدی دارند که با ناخن جویدن کاهش می یابد.

بی حوصلگی:
افرادی که زود بی حوصله می شوند، عادت به جویدن ناخن پیدا می کنند چون کار دیگری برای انجام ندارند.

تقلید:
بعضی از رفتار ها مثل ناخن جویدن حتی در بزرگسالی می تواند ناشی از تقلید یا تحت تاثیر دیگران بودن باشد، مثلا اگر عضوی از خانواده شما اینکار را می کند ممکن است ناخودآگاه به شما منتقل شود. مثل تیک های عصبی یا خمیازه کشیدن.

روان تنی:
این علت معمولاً در خانواده های پرخاشگر دیده می شود، به این معنی که احساسات و حالت های روانی به صورت مشکلات جسمی بروز پیدا می کنند. به طور مثال فردی که خشمگین می شود و خشمش را در ناخن جویدن نشان می دهد یا ترسش را. برای آگاهی از علت ناحن جویدن از مشاوره روانشناسی آویژه کمک بگیرید.

کمبود برخی ویتامین ها و مواد مغذی مانند ویتامین B12، آهن و منیزیم
مشکلات عاطفی یا روانی
همانطور که گفتیم جویدن ناخن می تواند با بیماری های روانی مرتبط باشد و از علائم یا عوارض آن بیماری ها باشند. بیماری هایی مثل:

🛑 اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)

🛑 اختلال افسردگی اساسی (MDD)

🛑 اختلال وسواس اجباری (OCD)

🛑 اختلال نافرمانی مقابله ای

🛑 اختلال اضطراب جدایی

🛑 سندرم تورت

فقط دقت کنید که همه افراد مبتلا به این اختلالات ناخن خود را نمی جوند. به همین ترتیب، جویدن ناخن به این معنی نیست که شما یک اختلال روانی دارید. اما اگر ناخن جویدن شما همراه با علائم ناراحت کننده دیگری هست حتما به یک روانشناس مراجعه کنید تا بدانید که این ناخن جویدن از کجا نشات می گیرد.

علت روانشناسی ناخن جویدن
عموما ناخن جویدن در دوران کودکی یا نوجوانی و به علت یک ناراحتی روانی شروع می شود و اگر درمان نشود ممکن است تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. روانشناسان عموما این رفتار را جزو اختلالات وسواسی اجباری و مرتبط” با مشخصات “رفتار تکراری متمرکز بر بدن” طبقه بندی می کنند و علت های اساسی زیر را برای جویدن ناخن عنوان می کنند:

🟣 جویدن ناخن برای کنترل اضطراب

🟣 جویدن ناخن به منظور جلب توجه

🟣 جویدن ناخن خود برای آسیب رساندن به خود و لذت بردن

🟣 جویدن ناخن خود برای کنترل خشم درونی

🟣 جویدن ناخن به عنوان بخشی از طیف اختلال وسواس فکری اجباری.

برای تشخیص علت های ناخن جویدن با مشاوره خانواده تلفنی آویژه همراه باشید.

عادت جویدن ناخن در بزرگسالان
دلایلی که در بالا ذکر کردیم، می توانند شروع کننده رفتار جویدن ناخن باشند، اما چه می شود که این رفتار تبدیل به عادت می شود؟ جویدن ناخن معمولا در دوران کودکی شروع می شود و ممکن است در دوران نوجوانی تسریع شود. همیشه مشخص نیست که چرا شخصی این عادت خاص را ایجاد می کند، اما زمانی که شروع شود، مدیریت آن دشوار است. خستگی و بی حوصلگی یا بیکاری می تواند این رفتار را تشدید کند.

گاهی اوقات هم، در لحظاتی که روی یک موضوعی تمرکز دارید یا مشغول انجام یک کار نسبتا سخت هستید هم ممکن است ناخودآگاه مشغول ناخن جویدن شوید.

خوردن ناخن باعث چه بیماری هایی می شود؟ 
جویدن ناخن می تواند شامل جویدن ناخن، کوتیکول و بافت اطراف ناخن باشد. بیشتر کسانی که ناخن خود را می جوند، آسیب جدی به ناخن نمی زنند اما بعضی اوقات این رفتار می تواند باعث ایجاد عوارض و بیماری هایی شود. علاوه بر درد ناخن ها و پوست اطراف، عوارض جانبی می تواند شامل موارد زیر باشد:

⛔ ناخن های غیر طبیعی و بدشکلی ناخن

⛔ عفونت های قارچی صفحه ناخن و پوست اطراف آن

⛔ بیماری ناشی از انتقال باکتری ها و ویروس ها از انگشتان به صورت و دهان

⛔ آسیب به دندان ها مانند تراشیده شدن، ناهماهنگی و تحلیل دندان ها

⛔ درد و اختلال عملکرد در مفاصل فک

⛔ همچنین بلعیدن ناخن های گاز گرفته می تواند خطر ابتلا به عفونت های معده و روده را افزایش دهد.

⛔ التهاب لثه

⛔ تبخال صورت

⛔ آسیب به پوست اطراف ناخن

⛔ و البته این عادت و واکنش دیگران به آن می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس، انزوا و اضطراب بیشتر شود. گاهی افزایش پرخاشگری موجب عادت ناخن جویدن می شود.

راه های ترک ناخن جویدن
برای موفقیت در ترک ناخن جویدن، ابتدا باید بخواهید تغییر ایجاد کنید. عادت‌ها یک شبه شکل نمی‌گیرند، و شکستن آن‌ها هم سریع اتفاق نمی افتد. شکستن عادت های مخرب نیاز به زمان و صبر دارد.

اگر اولین تلاش شما برای توقف ناخن جویدن جواب نداد، می توانید روش های دیگری را امتحان کنید. ممکن است ترکیبی از چیزها لازم باشد تا به شما کمک کند این عادت را کاملاً ترک کنید، اما حتی کاهش تعداد دفعات هم می تواند مفید باشد.

ناخن های خود را اغلب کوتاه یا مانیکور کنید.
مقاومت در برابر ناخن های بلند ممکن است سخت باشد، بنابراین کوتاه نگه داشتن آنها ایده خوبی است. هر هفته روز و زمان خاصی را برای آرایش خود تعیین کنید و از ناخن‌ها و لبه‌های ناهموار مراقبت کنید تا وسوسه نشوید که آنها را گاز بگیرید.

   

گزینه دیگر این است که مانیکورهای حرفه ای منظم داشته باشید.
خرج کردن پول و دانستن اینکه کسی به زودی ناخن های شما را چک می کند ممکن است شما را از بازگشت به این عادت باز دارد. فقط سالن ها و مانیکوریست های دارای مجوز را انتخاب کنید که ابزارها را به درستی استریل می کنند تا از عفونت قارچی ناخن جلوگیری شود.

 

ناخن ها را با لاک تلخ بپوشانید.
افراد زیادی هستند که با ناخن جویدن دست و پنجه نرم می کنند. به همین دلیل است که لاک های ناخن برای کمک به توقف جویدن ناخن طراحی شده اند. اگر ناخن‌هایتان را در دهانتان بگذارید به شما آسیبی نخواهند رساند، اما طعم تلخ آن ممکن است شما را به فکر فرو ببرد و این رفتار را برای شما ناخوشایند کند.

ناخن های خود را بپوشانید.
می‌توانید پوشیدن دستکش را امتحان کنید، اما این همیشه عملی نیست. برخی افراد نوار، برچسب یا بانداژ را روی ناخن های خود می گذارند تا به آنها یادآوری کنند که نباید ناخن خود را بجوند.

محرک های خود را شناسایی و درمان کنید.
چه چیزی باعث می شود ناخن هایتان را بجوید؟ اگر بتوانید بفهمید چه چیزی باعث این رفتار می شود، می توانید روی مدیریت آن محرک ها کار کنید. فقط شناسایی چیزهایی که باعث گاز گرفتن شما می شود ممکن است برای ترک ناخن جویدن کافی باشد.

 

رفتار خودتان را ارزیابی کنید. در یک دفتر یادداشت یا نت گوشی بنویسید که چه زمان هایی و چند وقت یک بار دلتان می خواهد که ناخن خود را بجوید. این کار هم به شناسایی محرک ها کمک می کند و متوجه می شوید که در چه موقعیت هایی بیشتر تمایل دارید تا ناخن را بجوید هم می فهمید که چقدر به این کار تمایل دارید و در دراز مدت به شما کمک می کند که این رفتار را ترک کنید. و حتی صرف نوشتن درباره این موضوع باعث می شود شما میل کمتری به این کار داشته باشید. باور نمی کنید؟ یک هفته امتحان کنید.
 

کاهش اضطراب. همانطور که اشاره کردیم در بیشتر مواقع استرس و اضطراب باعث ایجاد یا افزایش ناخن جویدن در بزرگسالان می شود، پس انجام کارهایی که باعث افزایش آرامش در شما می شود، می تواند به کاهش این رفتار کمک کند. رفتار هایی مثل:
ورزش (یوگا، آب درمانی و ..)

مراقبه

گوش دادن به موسیقی آرامش بخش

 

تغذیه مناسب. خوردن دمنوش های آرامش بخش مانند گل گاو زبان، سنبل الطیب، بادرنجبویه و خوردن غذاهای گرم نیز می تواند در کاهش استرس و کاهش رفتار ناخن خوردن در بزرگسالان کمک کننده باشد
 

عادت خوب را جایگزین کنید. می توانید عادتی را که دوست ندارید با عادتی که قابل تحمل تر است جایگزین کنید. می توانید آدامس جویدن را امتحان کنید، اما نه بیش از حد، چون خود آدامس می تواند آسیب رسان باشد. خوردن خوراکی های سالم و مشغول نگه داشتن دهان هم می تواند گزینه خوبی باشد.
 

مشغول نگه داشتن دست ها . مشغول کردن دست ها راه خوبی برای دور نگه داشتن آنها از دهان است. استفاده از وسایل ورزشی یا اسباب بازی های ساده ممکن است کار احمقانه ای به نظر برسد اما حواس شما را پرت می کند و شما نمی توانید در آن واحد هم بازی بکنید و هم ناخن جویدن را ادامه دهید. سعی کنید که فعالیتی را انتخاب کنید که دوست داشته باشید تا کاملا مشغول شوید.
 

تغییرات تدریجی ایجاد کنید. برخی افراد با کاهش تدریجی تعداد سیگار در روز، سیگار را ترک می کنند. شما می توانید کاری مشابه را با ناخن جویدن انجام دهید. یک انگشت را انتخاب کنید دورش چسب بزنید و بگویید که ناخن این انگشت را نمی جوید، با اینکار بعد از یک مدت می بینید که ناخن این انگشت سالم تر و زیباتر است. وقتی توانستید این ناخن را به شکل خوب نگهدارید سراغ انگشت دیگری بروید تا زمانی که عادت را کاملا ترک کنید و حتی اگر نتوانستید عادت را کاملا ترک کنید. هر قدر تعداد انگشتان دست درگیر را محدود کنید، سریع تر می توانید عادت خود را ترک کنید. برای راه های درمان ناخن جویدن باید با شماره مشاوره خانواده آویژه ارتباط بگیرید.
درمان قطعی ناخن جویدن

درمان شناختی رفتاری (CBT)

ممکن است شما احساس کنید که خودتان با تکنیک های خانگی نمی توانید این رفتار را ترک کنید یا شاید تکنیک های زیادی را امتحان کرده اید و موفق نشدید، در این شرایط می توانید به روانشناس مراجعه کتید و یکی از گزینه های درمانی خوب برای جویدن ناخن در بزرگسالان درمان شناختی رفتاری است. در درمان شناختی رفتاری (CBT)، یک درمانگر به شما کمک می کند تا الگوهای رفتاری غیرمفید را شناسایی کرده و آنها را با رفتارهای مختلف جایگزین کنید. در حقیقت به شما کمک می کند تا افکار نادرستی که منجر به این رفتار می شود را شناسایی کنید و بعد با تکنیک  های رفتاری آن را جایگزین کنید.

در مورد هیچ رویکرد درمانی یا اختلالی نمی توان به درمان قطعی اشاره کرد اما نکته مفید در مورد درمان شناختی رفتاری این است که یک برنامه عملی مشخص و تعداد جلسات معین دارد و با تکنیک های زیاد می تواند به شما کمک کند و البته که در خیلی از مواقع صرفا حرف زدن شما با یک درمانگر خوب می تواند تا حد زیادی به شما کمک کند و تنش های منفی شما را از بین ببرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

جویدن خفیف ناخن نیازی به درمان پزشکی ندارد. اما اگر عوارض جدی را تجربه کردید، حتما ناخن ها را به دکتر نشان بدید:

 

فرو رفتن ناخن در گوشت
عفونت پوست یا ناخن
تغییر رنگ ناخن
تغییر شکل ناخن
خونریزی اطراف ناخن
تورم یا درد در اطراف ناخن
توقف رشد ناخن
نازک شدن یا ضخیم شدن ناخن ها
جدا شدن ناخن از پوست اطراف
سخنی از مشاوران آویژه

مشاوره روانشناسی آویژه: جویدن ناخن یک رفتار تکراری است که از خفیف تا شدید متغیر است. معمولا از دوران کودکی شروع می شود. ممکن است در حد کم این رفتار آسیب زیادی نداشته باشد اما در کل می تواند تبدیل به یک عادت مخرب شود و عوارضی را برای ما ایجاد کند، پس بهتر است پیش از رسیدن به این مرحله دست به کار شوید. اگر هم رفتار ناخن جویدن شما شدید شده است نگران نباشید، درمان و راهکار های زیادی هست که می تواند به شما کمک کند فقط کافیست تصمیم بگیرید، ریشه ها را بشناسید و اقدام کنید.

 نظر دهید »
  • 1
  • ...
  • 7
  • 8
  • 9
  • ...
  • 10
  • ...
  • 11
  • 12
  • 13
  • ...
  • 14
  • ...
  • 15
  • 16
  • 17
  • ...
  • 298
مرداد 1404
شن یک دو سه چهار پنج جم
 << <   > >>
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

مشاوره تلفنی آویژه

جستجو

موضوعات

  • همه
  • استخدام
  • امریه سربازی
  • بدون موضوع
  • مشاوره تحصیلی
  • مشاوره خانواده
  • مشاوره نظام وظیفه
  • معافیت سربازی
  • معافیت پزشکی
  • معافیت کفالت مادر
  • معافیت کفالت پدر

فیدهای XML

  • RSS 2.0: مطالب, نظرات
  • Atom: مطالب, نظرات
  • RDF: مطالب, نظرات
  • RSS 0.92: مطالب, نظرات
  • _sitemap: مطالب, نظرات
RSS چیست؟
  • کوثربلاگ سرویس وبلاگ نویسی بانوان
  • تماس