روانشناسی کودکان دبستانی و پیش دبستانی از نگاه تخصصی مرکز مشاوره آویژه
چرا این دوره حساس‌ترین مرحله رشد شخصیتی کودک است؟
روانشناسی کودکان دبستانی نشان میدهد که سال‌های ابتدایی تحصیل، یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های شکل‌گیری شخصیت و اعتماد به نفس کودک است. در این سنین، کودکان نه‌تنها آموزش‌های تحصیلی را فرا میگیرند، بلکه با مفاهیم مهمی همچون رقابت، مقایسه، شکست، موفقیت، همکاری و نظم آشنا میشوند.
در واقع، شخصیت و نگرش‌های بنیادین کودک نسبت به خودش و جهان اطراف، در همین سال‌ها بنا گذاشته میشود. مرکز مشاوره آویژه بارها در جلسات مشاوره با خانواده‌ها به اهمیت این دوران تأکید کرده و والدین را نسبت به حساسیت‌های آن آگاه کرده است.
تغییرات روانی کودک از پیش‌دبستان تا دبستان
کودکان در دوران پیش‌دبستانی معمولاً اعتماد به نفس بالایی دارند. دلیل این امر آن است که هنوز وارد فضای رقابتی نشده‌اند و بیشتر بر اساس تجربه‌های شخصی و بازی‌های فردی ارزیابی میشوند. اما با ورود به دبستان، شرایط به‌کلی تغییر میکند.
کودک اکنون خود را در جمع همسالان می‌بیند، به‌صورت مستقیم با دیگران مقایسه میشود و برای اولین‌بار با “ارزیابی بیرونی” مواجه میشود (نمره، نظر معلم، مقایسه‌های دوستانه و والدین). اگر حمایت روانی مناسبی از سوی خانواده و مدرسه دریافت نکند، این تغییرات ممکن است منجر به افت اعتماد به نفس، اضطراب، پرخاشگری یا حتی افت تحصیلی شود.
روانشناسی کودک دبستانی چه میگوید؟
بر اساس اصول روانشناسی رشد، کودک دبستانی از نظر هیجانی در حال گذار است. او باید از دنیای کوچک و امن خانواده وارد محیط گسترده‌تری شود که در آن قوانین، مسئولیت‌پذیری، همکاری و رقابت معنا پیدا میکنند. همین گذار است که گاهی باعث بروز رفتارهای زیر میشود:
احساس تنهایی و سردرگمی
بداخلاقی، خیره‌سری یا انزوا
حساسیت زیاد به ارزیابی‌ها و انتقادها
ترس از شکست یا عدم پذیرش
در این مرحله، مسئولیت والدین بسیار پررنگ است. طبق نظر مشاوران کودک در مرکز مشاوره آویژه، والدین باید نقش “مربی آرام‌بخش” را داشته باشند، نه منتقد بی‌وقفه. کودک نیاز دارد در خانه به ثبات عاطفی، آرامش و حمایت دست پیدا کند تا بتواند با استرس‌های مدرسه مقابله کند.
شباهت‌ها و تفاوت‌های کودکان دبستانی و پیش‌دبستانی
اگرچه کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی در سنین نزدیک به هم قرار دارند، اما روانشناسی آنها تفاوت‌هایی دارد. با این حال، راهکارهای زیر در هر دو دوره مفید هستند:
راهکارهای تربیتی مؤثر در سنین دبستانی و پیش‌دبستانی:
ایجاد محیطی آرام در خانه: خانه باید پایگاه امن کودک برای تخلیه هیجانات و احساساتش باشد.
تقویت عزت نفس کودک: هر موفقیت کوچک را جشن بگیرید.
گفت‌وگوی روزانه با کودک: درباره احساسات، اتفاقات روز و نگرانی‌های او صحبت کنید.
کاهش اضطراب با ساده‌سازی مسائل: مشکلات را بزرگ نکنید، بلکه راه‌حل‌محور باشید.
اختصاص دادن زمان برای بازی و تفریح: بازی مهمترین ابزار یادگیری کودک است.
تشویق، نه تنبیه: به جای سرزنش، کودک را در حل مسئله همراهی کنید.
تعیین قوانین مشخص اما منطقی: کودک به مرزهای رفتاری نیاز دارد، اما قوانین باید قابل فهم و قابل اجرا باشند.
روانشناسی به‌روز: کودک را آن‌گونه که هست بپذیرید
یکی از اشتباهات رایج والدین، تلاش برای ساختن “نسخه‌ی آرمانی” از کودک بر اساس خواسته‌های خودشان است. روانشناسی کودک به‌روز تأکید دارد که هر کودک ظرفیت‌ها، استعدادها، علایق و شخصیت منحصربه‌فردی دارد. پذیرش بدون قید و شرط، زیربنای سلامت روان کودک است.
در مرکز مشاوره آویژه به والدین توصیه میشود که کودک را با خودش مقایسه کنند، نه با دیگران. مثلاً به او بگویید:
“نمره‌ات نسبت به ترم قبل بهتر شده، یعنی داری پیشرفت می‌کنی.”
نه اینکه بگویید:
“ببین دوستت چند گرفت، تو چرا کمتر گرفتی؟”
چگونه کودک را به سمت موفقیت هدایت کنیم؟
هدف، موفقیت تحصیلی نیست؛ هدف، ساختن کودکانی سالم، بااعتمادبه‌نفس و مستقل است. اما در مسیر تحصیل، میتوان با ایجاد انگیزه‌های ملموس و کودکانه، او را به تلاش بیشتر تشویق کرد.
مثال:
“پزشک شدن مثل رفتن از یک نردبان صد پله‌ایه. هر بار که نمره خوبی بگیری، یه پله می‌ری بالا!”
یا
“تو با تمرین بیشتر، می‌تونی از خودِ قبلیت قوی‌تر باشی.”
نقش مشاور کودک در این مسیر چیست؟
حضور یک روانشناس کودک یا مشاور رشد در کنار خانواده، نه‌تنها روند تربیتی را اصولی‌تر میکند، بلکه جلوی بسیاری از اشتباهات تربیتی را نیز میگیرد. در مرکز مشاوره آویژه، با بهره‌گیری از مشاوران متخصص در روانشناسی کودک، مسیر رشد فرزند شما را با برنامه‌ریزی دقیق و همراهی کامل، هموار میکنیم.
همراه کودکتان باشید…
اگر کودک شما به تازگی وارد دبستان شده و نشانه‌هایی از اضطراب، افت تحصیلی، پرخاشگری یا انزوا را نشان میدهد، وقت آن است که از یک مشاور کودک کمک بگیرید.
🔹 مشاوره روانشناسی تخصصی کودکان
🔹 طرح‌های ویژه والدین با فرزند دبستانی
🔹 مشاوره آنلاین و حضوری
مرکز مشاوره آویژه؛ همراهی مطمئن برای ساخت آینده‌ای روشن‌تر برای فرزندتان.
مشاوره و روانشناسی کودکان دبستانی
مشاوره و روانشناسی کودکان دبستانی امروزه در دسترس همگان قرار دارد . با توجه به روانشناسی کودکان دبستانی ، کودک باید آزاد باشد که خودش با استقلال فکری و نحوه تربیتی صحیح از جانب شما برای بهتر کردن آینده خودش تلاش کند . کودک در این دوران شدیدا به واکنش ها و رفتارهای والدین خود حساس است . هر گونه رفتار خشونت آمیز با کودک به دلیل کسب نکردن موفقیت ها و یا حد نصاب نمرات میتواند اثرات ماندگار و بسیار بدی بر شخصیت کودک بگذارد . گاها دیده شده والدینی که بر کودکان خود بسیار فشار وارد میکنند کودکانی مضطرب دارند که این کودکان از کمترین حد اعتماد به نفس و کارآیی در آینده برخوردارند .
مشاوره و آموزش والدین
سعی کنید از روش های تشویقی در مدرسه با هماهنگی معلم فرزندتان استفاده کنید . یا اینکه در تمام جلسات مدرسه شرکت کنید و کاری کنید او از حضور شما در مدرسه اطمینان حاصل کند . این راه کمک میکند که کودک شما احساس غرور و اعتماد به نفس بسیاری کند . در مبحث دوست یابی سعی کنید تنها و تنها و تنها مشاوران خوبی باشید و در تصمیم گیری کودک دخالت نکنید . از دیدگاه روانشناسی کودکان دبستانی اینکه کودک ، دوستانش را خودش انتخاب کند از مهمترین نکات است . مشاوره و روانشناسی کودکان دبستانی نشان داده کودکان با دیدگاه های خود انتخاب های جالبی میکنند که برای شما قابل فهم نیست . اما اینکه شما بخواهید با معیار های خودتان و بزور چیزی مثل دوست یابی را به کودک تحمیل کنید از کودک شما تنها یک کودک لجباز و سرخورده میسازد .
نکات روانشناسی کودکان دبستانی
نکات روانشناسی کودکان دبستانی را مختصرا در این متن بیان میکنیم . روانشناسی کودکان دبستانی و پیش دبستانی نشان داده این کودکان به علوم مختلفی دست یافته اند و مهارت های بسیاری را آموخته اند پس طبیعی است که سوالات بسیاری داشته باشند و مغز پرسشگر انها مدام در حال پردازش جهان اطرافشان باشد . سعی کنید در پاسخگویی به کودک خودتان بسیار شکیبا باشید و حتی اگر جواب علمی یک پدیده را نمیدانید با تحقیق و سرچ در اینترنت کودک را روشن کنید . این نکته در ایجاد هوش و خلاقیت در کودک اثری مستقیم و بسیار مهم دارد . در هر موضوعی از بازی تا کلاس های درس مدرسه و حتی کلاس های تشویقی و ورزشی سعی کنید به اندازه توانایی کودکتان از او انتظار داشته باشید .
تفاوت های فردی کودک دبستانی
با توجه به مبحث مشاوره و روانشناسی کودکان دبستانی مهم است بدانید که کودکان ظرفیت های مختلف و متفاوتی دارند . مثلا اگر کودک شما زمینه های هنری را بسیار دوست دارد و استعداد زیادی در این زمینه ها دارد اما در دروسش بسیار ضعیف است درک کنید که او یک فرد هنری است و یک پابلو پیکاسو خیلی بهتر از یک دیپلمه بیکار است ! هیچکدام از موضوعات گفته شده و ملایمت های رفتاری که پدر و مادر در تربیت فرزند خود لازم دارند نشان دهنده ی کم اهمیت بودن محدودیت ها و قوانین نیست . باید بدانید که پدر و مادر ها باید روش های کنترلی خاصی به کودک ارائه کنند و از او انتظار داشته باشند که این محدودیت ها و قوانین را ارج بنهد و به تنهایی عمل کند .
مطالب روانشناسی کودکان دبستانی
مطالب روانشناسی کودکان دبستانی در متون بالا و در مبحث نکات روانشناسی کودکان دبستانی مختصرا بیان شد . اما دیگر نکته مهم این است که والدین بدانند یکی از موضوعات کسل کننده ی زندگی کودک دبستانی انجام تکالیف مدرسه است . کودکان همیشه در این موضوع از والدین نافرمانی میکنند . آنها بطور مداوم از انجام این تکالیف فراری هستند . اما والدین باید درک کنند که این یک امر طبیعی در وجود کودک دبستانی آنهاست و چیز عجیبی نیست . کودک دبستانی تا قبل از مدرسه از آزادی بسیار بهره‌مند بوده و اسیر و درگیر هیچ قانون و مشقی نبوده است اما حالا او باید در چارچوب این فعالیت ها زندگی کند . سعی کنید یک ساعت مشخص انجام تکالیف برای کودک تعیین کنید که با فعالیت های روزانه دیگر کودک درگیر نباشد و کودک آنها را با فراقت و آسودگی خاطر انجام بدهد .
چند راهکار مهم
در این راه از موارد تشویقی استفاده کنید . مثلا اینکه بعد از اتمام تکالیفش او را به پارک ببرید یا برایش یک بستنی بخرید یا حتی با آهنگ مورد علاقه اش نمایش خنده دار اجرا کنید و با او بازی کنید . اینها همه و همه از هزاران روش تشویق کودک در زمینه انجام تکالیف در مطالب روانشناسی کودکان دبستانی است . بیاد داشته باشید که اجبار در کودک باعث بروز لجبازی ، دلسرد شدن و بی اعتنایی به شما میشود . در نهایت برای کودک خود یک والد با احساس ، درک کننده و مهربان باشید . کودکان با والدین خشن و عصبی ارتباط بسیار بدی دارند و در آینده آینه تمام نمای والدین خود هستند . اگر دوست دارید کودک با نشاط و سالم و اجتماعی و موفقی به جامعه تحویل بدهید این موارد را با مراجعه به مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی و یا مشاوره روانشناسی ابتدا در خودتان بوجود بیاورید .
خدمات مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه
لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .
در این راستا مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه روانشناسی کودک به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد .
منبع: Psychology for School Children - Okey Dokey Childhood …