نحوه برخورد با مادر بی منطق: راهکارهایی از دیدگاه طرحواره درمانی
روابط خانوادگی بهویژه رابطه با مادر، میتوانند تأثیرات عمیقی بر احساسات، باورها و رفتارهای فرد در طول زندگی داشته باشند. گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که مادر شما به دلایلی بیمنطق رفتار میکند و این موضوع باعث ایجاد سردرگمی و استرس در زندگی شما شود. سوالی که بسیاری از افراد در چنین شرایطی میپرسند این است که «چگونه با مادر بیمنطق برخورد کنیم؟».
یکی از رویکردهای روانشناختی که میتواند به شما کمک کند تا با این موقعیتها بهطور مؤثرتر مواجه شوید، طرحواره درمانی است. در این مقاله روانشناسی آویژه، به بررسی نحوه برخورد با مادر بیمنطق با استفاده از اصول طرحواره درمانی میپردازیم.
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی یکی از رویکردهای روانشناسی است که توسط جفری یانگ معرفی شد و هدف آن کمک به افرادی است که در روابط عاطفی و رفتاری خود با مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی و رفتارهای ناسالم روبهرو هستند. در این درمان، طرحوارهها بهعنوان الگوهای فکری و رفتاری منفی و ناکارآمد تعریف میشوند که فرد در طول زمان از دوران کودکی و از تعاملات خود با والدینش کسب میکند.
در طرحواره درمانی، این الگوها بهعنوان طرحوارههای ناسالم شناخته میشوند و میتوانند در روابط فرد با اطرافیان، بهویژه والدین، تأثیر منفی داشته باشند.
چگونه میتوانیم با مادر بی منطق برخورد کنیم؟
1. شناسایی طرحوارههای ناسالم مادر
در ابتدا باید درک کنید که چرا مادر شما ممکن است بیمنطق به نظر برسد. طرحوارههای ناسالم ممکن است در رفتار او نقش داشته باشند. برخی از طرحوارههای رایج که ممکن است در مادران دیده شوند عبارتند از:
طرحواره رهاشدگی (Abandonment)
اگر مادر شما همیشه به شما احساس ناتمامی یا ترک شدن میدهد، این ممکن است ناشی از طرحواره رهاشدگی باشد. افراد با این طرحواره احساس میکنند که هیچگاه توسط دیگران بهطور کامل پذیرفته یا دوست داشته نمیشوند.
طرحواره نقص و شرم (Defectiveness/Shame)
این طرحواره زمانی به وجود میآید که مادر احساس کند همیشه دچار نقص است یا از طرف دیگران قضاوت میشود. مادران با این طرحواره ممکن است خود را بیارزش بدانند و بهطور غیرمنطقی از فرزندشان بخواهند که رفتاری بیعیب و نقص داشته باشد.
طرحواره کنترل و استبداد (Enmeshment)
در این طرحواره، مادر ممکن است همهچیز را در زندگی فرزند خود کنترل کند و مرزهای شخصی را نقض کند. این میتواند باعث ایجاد احساس گمشدگی و بیاختیاری در فرزند شود.
2. ایجاد مرزهای سالم
در طرحواره درمانی، یکی از اصول مهم کمک به فرد برای ایجاد مرزهای سالم است. این به معنای آن است که شما باید مرزهای روانی و احساسی خود را با مادر خود تعیین کنید. در برخورد با مادر بیمنطق، ممکن است لازم باشد که بهطور واضح و محکم، اما با احترام، از او بخواهید که رفتارش را تغییر دهد یا از شما انتظارات غیرمنطقی نداشته باشد.
چطور مرزها را تعیین کنیم؟
نه گفتن را بیاموزید: در مواقعی که مادر شما درخواستهای غیرمنطقی میکند یا از شما انتظار دارد که همیشه در دسترس باشید، بهسادگی و با احترام “نه” بگویید.
زمان خود را مدیریت کنید: هنگامی که مادر شما خواستههای زیادی از شما دارد، به خودتان وقت بدهید و وقتتان را اولویتبندی کنید.
شجاعت در بیان احساسات: احساسات خود را با مادر به اشتراک بگذارید. مثلاً اگر رفتارش شما را آزار میدهد، با ملایمت اما صراحت آن را بیان کنید.
3. آموزش به مادر درباره اثرات رفتارش
در بعضی از موارد، مادر شما ممکن است از تأثیرات رفتار خود بر شما آگاه نباشد. در این صورت، میتوانید با استفاده از مهارتهای ارتباطی سالم، به او کمک کنید تا متوجه شود که رفتارهایش چگونه بر احساسات و زندگی شما تأثیر میگذارد.
چطور این کار را انجام دهیم؟
از زبان «من» استفاده کنید. به جای گفتن «تو همیشه مرا عصبانی میکنی»، بگویید: «من وقتی تو اینطور رفتار میکنی، احساس ناراحتی و عصبانیت میکنم.» این زبان بهجای سرزنش، روی احساسات شما تمرکز دارد.
آرام و با احترام صحبت کنید. زمانی که مادر شما بیمنطق است، بهجای فریاد زدن یا مقابله، با آرامش و احترام صحبت کنید. این رویکرد، احتمال واکنش منفی او را کاهش میدهد.
4. کار روی طرحوارههای خود
در طرحواره درمانی، یکی از اصول مهم این است که فرد یاد بگیرد که چگونه طرحوارههای ناسالم خود را شناسایی و اصلاح کند. اگر مادر شما بیمنطق رفتار میکند، ممکن است بخشی از مشکل به طرحوارههای شما نیز برگردد. بهطور مثال، اگر شما دچار طرحواره نقص یا رهاشدگی باشید، ممکن است خودتان بهطور ناخودآگاه به رفتارهای غیرمنطقی مادر واکنش نشان دهید.
چطور به این کار بپردازیم؟
شناخت طرحوارهها: نخستین گام برای تغییر، شناسایی طرحوارههای ناسالم است. شما باید با یک روانشناس کار کنید تا این طرحوارهها را شناسایی و بازسازی کنید.
ترمیم طرحوارهها: طرحواره درمانی شامل استفاده از تکنیکهای مختلف است که به شما کمک میکند رفتارهای منفی و ناکارآمد خود را تغییر دهید و به سلامت روانی برسید.
5. درخواست کمک حرفهای
در برخی مواقع، اگر تلاشهای شما برای تغییر رفتار مادر یا اصلاح طرحوارهها نتیجه نداد، میتواند مفید باشد که از مشاوره خانوادگی یا درمان فردی استفاده کنید. طرحواره درمانی به شما کمک میکند تا الگوهای منفی را بشکنید و روابط خانوادگی را بهبود دهید. در این فرآیند، شما و مادر میتوانید با کمک یک درمانگر، مسائل عاطفی و رفتاری را بهطور مؤثرتر بررسی و حل کنید.
جمعبندی
برخورد با مادر بیمنطق یک چالش عاطفی است که ممکن است به دلیل طرحوارههای ناسالم و الگوهای رفتاری شکل گرفته در دوران کودکی و بزرگسالی به وجود آید. استفاده از طرحواره درمانی میتواند به شما کمک کند تا این رفتارها را شناسایی کنید، مرزهای سالم تعیین کنید و در نتیجه رابطهای سالمتر و سازندهتر با مادر خود ایجاد کنید. در نهایت، این درمان نه تنها به بهبود رابطه با مادر کمک میکند، بلکه میتواند به شما در مسیر خودشناسی و بهبود سلامت روانی نیز کمک کند.