معرفی رشته های دانشگاهی – رشته مکانیک
امروز با معرفی یکی از رشته های دانشگاهی بنام ” رشته مکانیک ” همراه با بررسی گرایش ها ٬ بازار کار و آینده شغلی سعی داریم دایره اطلاعات شما را وسیع تر و انتخاب شما را آگاهانه تر کنیم! هدف ما انتخاب رشته صحیح و موفقیت شماست .
از رشته دانشگاهی ” مهندسی مکانیک ” چه می دانید ؟
هدف:
در حقیقت رشته مکانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم پایه علم فیزیک و به تبع آن ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها می پردازد و میکوشد تا با توجه به نتایج بررسی های خود ، طرحی نو در زمینه فن شناسی و صنعت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد . به عبارت دیگر رشته مکانیک، رشته پیاده کننده علم فیزیک است چون برای مثال بررسی حرکت خودرو و عوامل موثر بر روی آن برعهده فیزیک است. اما این که چگونه حرکت آن تنظیم گردد بر عهده مکانیک می باشد .
دکتر آریا الستی استاد مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در معرفی این علم میگوید : علم مکانیک به تحلیل حرکت و عوامل ایجاد کننده حرکت مانند نیروها و گشتاورها و شکل حرکت می پردازد. اما مهندسی مکانیک تا حدودی با علم مکانیک تفاوت دارد چرا که یک مهندس مکانیک علاوه بر علم مکانیک باید بسیاری از علوم دیگر را یاد گرفته و بعضی از هنرها را نیز کسب کند. شاید بتوان گفت که رشته مهندسی مکانیک ، رشته تحلیل و طراحی سیستم های دینامیکی و استاتیکی است.
دکتر محمد دورعلی یکی دیگر از اساتید مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف نیز در معرفی این رشته میگوید : رشته مهندسی مکانیک را شاید بتوان از نقطه نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامع ترین رشته مهندسی به شمار آورد. چون رشته مهندسی مکانیک در برگیرنده تمامی علوم و فنونی است که با تولید ، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین آلات و به کارگیری مواد مختلف در ساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط می باشد .
به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدلسازی و شبیه سازی ، طراحی و تهیه نقشه ها ، تدوین روش ساخت ، تولید و آزمایش تمامی ماشین آلات و تاسیسات موجود در دنیا ، با تکیه بر توانایی های مهندسان مکانیک انجام می گیرد .
گرایشهای مقطع لیسانس :
در مقطع طراحی جامدات ، حرارت و سیالات، ساخت و تولید ٬ رشته مهندسی مکانیک دارای سه گرایش لیسانس می باشد که البته دانشگاه صنعتی شریف دارای گرایشهای دیگری نیز هست .
در شروع آموزش مهندسی در ایران نامیده می شد. » الکترومکانیک « ، مهندسی مکانیک با برق یکی بود و اما این دو رشته حدود ۴۰ سال پیش از هم جدا شدند و به مرور رشته های دیگری مانند مهندسی شیمی و مواد نیز از مهندسی مکانیک جدا شد و مهندسی مکانیک به عنوان رشته مهندسی مکانیک عمومی ارائه گردید. ولی با پیشرفت صنعت و نیاز صنایع به تخصصهای مختلف در این زمینه، از مهندسی مکانیک بیرون آمد و » ساخت و تولید « و بعد از آن » حرارت و سیالات « و » طراحی جامدات « عمومی دو گرایش بالاخره باید به مهندسی دریا اشاره کرد که هنوز در دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یکی از گرایشهای مهندسی مکانیک ارایه میشود. ما در اینجا به معرفی اجمالی هر یک از گرایشهای فوق میپردازیم .
الف – گرایش مکانیک در طراحی جامدات
هدف تربیت آزمایشگاهی متخصصانی است که بتوانند در مراکز تولید و کارخانه ها اجزاء و مکانیزم ماشین آلات مختلف را طراحی کنند. دروس این دوره شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است. فارغالتحصیلان می توانند در کارخانجات مختلف نظیر خودروسازی ، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد. موفقیت داوطلبان به آگاهی آنها در دروس جبر و مثلثات، هندسه ، فیزیک و مکانیک همچنین آشنایی و تسلط آنان به زبان خارجی بستگی فراوان دارد. از جمله دروس این دوره می توان دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیک را نام برد. در این رشته زمینه اشتغال و بازارکار خوب وجود دارد و مطالب ارائه شده در طول تحصیل برای دانشجویان محسوس و قابل لمس است .
ب – گرایش مکانیک در حرارت و سیالات
این رشته در به کاربردن علوم و تکنولوژی مربوط جهت طرح و محاسبه اجزاء سیستمهایی که اساس کار آنها مبتنی بر تبدیل انرژی ، انتقال حرارت و جرم است به متخصصان کارآیی لازم را می دهد و آنها را جهت فعالیت در صنایع مختلف مکانیک در رشته حرارت و سیالات (نظیر مولدهای حرارتی، انتقال سیال نیروگاههای آبی، موتورهای احتراقی و …) آماده می سازد. فارغالتحصیلان این دوره قادر به طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها در بخشهای عمده ای از صنایع نظیر صنایع خودروسازی ، نیروگاههای حرارتی و آبی، صنایع غذایی، نفت، ذوب فلزات و غیره هستند . فارغ التحصیلان این دوره می توانند تا مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور ادامه تحصیل دهند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک تسلط داشته و با یک زبان خارجی آشنا باشند. دروس این رشته شامل مطالبی در زمینه های حرارت و سیالات ، می باشد .
نظر دانشجویان: با توجه به اینکه اصولا تحصیلات دانشگاهی به خصوص در زمینه های مهندسی نیاز صد در صد به علاقه مندی داوطلب دارد، بنابراین عدم داشتن علاقه و همچنین عدم تقویت دروس اساسی و پایه ای در بخش مکانیک مانند ریاضی، فیزیک – مکانیک ، شیمی ، رسم فنی (تجسم بالا داشتن) و هوش نسبتا خوب و عدم روحیه تجزیه و تحلیل در مسائل باعث دلسردی و از دست دادن انگیزه تحصیل و رکورد شدید در تحصیلات خواهد شد .
ج – گرایش مکانیک در ساخت و تولید
هدف تربیت کارشناسانی است که با به کاربردن تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته گری ، جوشکاری، فرم دادن فلزات، طرح کارگاه یا کارخانه های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین آلات صنایع کشاورزی ، نظامی، ماشین سازی، ابزارسازی ، خودروسازی و … باشند. فارغ التحصیلان این دوره قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع کشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولیدی ماشین آلات، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره برداری و اجرای صحیح طرحها را عهده دار شوند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیک و مکانیک از آگاهی کافی برخوردار باشند. دروس این دروه شامل مطالبی در مورد نحوه تولید، طراحی قالبهای پرس، طراحی قید و بندها، کار و برنامه ریزی با ماشینهای اتوماتیک، اصول کلی و نحوه کار با ماشینهای دستی و تعمیر و نصب تمام سرویسهای صنعتی می باشد و درصد نسبتا بالایی از آنها به صورت عملی ارائه می گردد. داوطلب باید سالم باشد تا بتواند کارهای کارگاهی را به خوبی انجام دهد و استعداد کارهای فنی را داشته باشد. با توجه به خودکفایی صنایع کشور این رشته دارای بازار کار خوبی است .
آینده شغلی ، بازارکار، درآمد :
در حال حاضر دانشجوی توانمند مهندسی مکانیک پس از فارغ التحصیلی مشکل کاریابی ندارد چرا که به گفته دکتر دورعلی توسعه سخت افزاری و رشد مسایل مهندسی ، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور به علت محدودیت های ارزی و کاهش درآمدهای نفتی، باعث رشد چشمگیر بازارکار مهندسان مکانیک در ایران شده است .
دکتر دورعلی در ادامه می گوید : یک مهندس مکانیک در حال حاضر در زمینه های مختلفی فعالیت می کند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
طراحی و ساخت تمامی ماشین آلات و قطعات آنها، اعم از ماشین آلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی
طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاههای فسیلی، اتمی ، خورشیدی ، بادی و آبی
طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم های انتقال و تصفیه آب، سیستم های مکانیکی و کنترلی
پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی
طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماکن، بالابرها و آسانسورها و سیستم های حمل و نقل
ساخت ماشین آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی ، سیمان ، نساجی ، نمک و کنسانتره
طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی
ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پلهای متحرک
ساخت روبات ها ، بازوهای مکانیکی و سیستم های تولید
در ضمن یک مهندس مکانیک می تواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانکها ، شرکتهای سرمایه گذاری و بیمه و شرکتهای بازرسی و نظارت امور بین المللی فعالیت بکند .
دکتر الستی نیز در این زمینه می گوید : در همه جای دنیا یک فارغ التحصیل مهندسی مکانیک مثل یک موم خام است که دانش کافی دارد و در هر زمینه ای که کار کند می تواند در آن زمینه متخصص بشود . برای مثال می تواند در تحلیل و طراحی خودرو، در طراحی و ساخت ماشین های ابزار و حتی در تدوین و تولید برنامه های کامپیوتری فعالیت بکند. یعنی رشته مکانیک زمینه کار و زمینه انتخاب بسیار گسترده ای را در مقابل فارغ التحصیلان این رشته قرار میدهد .
دکتر قرشی نیز در مورد فرصت های شغلی، گرایش مهندسی دریا میگوید : بدون شک چون مهندسی دریا نسبت به گرایشهای دیگر رشته مکانیک تخصصی تر است، فرصتهای شغلی آن نیز محدودتر می باشد اما با این وجود فارغ التحصیلان این گرایش میتوانند در کارخانه های کشتی سازی کشور مثل کارخانه کشتی سازی « در خلیج » اروندان « در شمال و » نکا « در بوشهر ، کارخانه » صدرا فارس مشغول به کار گردند و یا در سازمان بنادر و کشتی رانی وظیفه ساخت سکوهای شناور را بر عهده بگیرند .
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه :
ریاضی دان بزرگ سوئیسی، بیانگر ارتباط » لئونارد اولر « مکانیک بهشت ریاضیات است. این جمله زیبا از تنگاتنگ ریاضیات با مکانیک است. در واقع مهندسی مکانیک بخصوص در گرایش حرارت و سیالات از مباحث و مسایل ریاضی بسیار استفاده میکند. از سوی دیگر همانطور که پیش از این گفتیم مکانیک بخشی از علم فیزیک است و حتی دانش آموزان دوره متوسطه نیز با علم مکانیک در کتاب فیزیک خود آشنا میشوند و این علم بخصوص در گرایش طراحی جامدات اهمیت بسیاری دارد. به همین دلیل دانشجوی مهندسی مکانیک باید در دو درس ریاضی و فیزیک قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد . فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوی علاقه مند به کارهای تئوریک می تواند جذب این رشته شده و در بخش های نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانشجوی خلاق و علاقه مند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف می تواند این رشته را انتخاب نماید. اما بدون شک یک مهندس مکانیک موفق کسی است که به یاری دو بال علم و عمل پیشرفت کند. به همین خاطر من در دانشگاه ، دانشجویان را تشویق می کنم که پروژه های تحقیقاتیشان تلفیقی از کار تئوریک و عملی باشد. دانشجوی این رشته باید از نظر جسمی آمادگی کار در محیطهای پرجمعیت و کارخانجات دور از شهر را داشته باشد .
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر :
امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی میسر می باشد. در دوره کارشناسی ارشد 30 واحد و در دوره دکترا ۴۴ واحد درسی ارایه می گردد .
رشته های مشابه و نزدیک به این رشته : رشته مهندسی مکانیک به عنوان جامع ترین رشته مهندسی دارای دروس مشترک با اغلب رشته های مهندسی دیگر نظیر مهندسی دریا ، مهندسی شیمی، مهندسی هوا فضا و … می باشد .
مصاحبه با دانشجوی مشغول به تحصیل : مهندسی مکانیک جامع ترین رشته مهندسی است که در آن با اصول اساسی طراحی تمامی سیستمهای محیط پیرامون آشنا می شویم. دروس این رشته غالبا کاربردی بوده و در ارتباطی تنگاتنگ با دروس ریاضیات و فیزیک است. دانشجوی این رشته باید فردی خلاق و دارای قدرت تجسم کافی باشد تا بتواند در طراحی مکانیزمها موفق باشد .
وضعیت نیاز کشور به این رشته : دانش مکانیک دانش زندگی است . در هر مجتمع و کارگاه صنعتی نیاز به فارغ التحصیلان این رشته امری ضروری و مشهود است و با توجه به حرکتهای صنعتی این چندساله اخیر کشور مهندسین مکانیک بیش از پیش در گرداندن چرخ صنعت دخیل شده اند و راه همواره برای رشد و ترقی آنها گشاده است .
در صورتی که نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در خصوص رشته مورد علاقه خود دارید و یا برای انتخاب رشته خود به مشاوره نیاز دارید٬ می توانید هم اکنون مشاوران مجرب ما تماس بگیرید .
